Αρχικά είναι σημαντικο γνωρίζεις οτι το άγχος σου εκδηλώνεται για το καλό σου. Το άγχος, είναι ένα πανανθρώπινο συναίσθημα που λειτουργεί ως μηχανισμός προειδοποίησης (ασφάλειας), το οποίο σε προστατεύει από επικίνδυνες και αβέβαιες καταστάσεις. Θα λέγαμε ότι είναι ένα σύστημα επιβίωσης. Μας καλεί να λάβουμε μια θέση ετοιμότητας όταν βρισκόμαστε κοντά σε απειλή.
Παρόλο που η φύση του είναι να κινητοποιεί τον οργανισμό σου, φαίνεται, πως σε κάποιες περιπτώσεις γίνεται δυσλειτουργικό. Αυτό συμβαίνει όταν είναι υπερβολικά έντονο, όταν διαρκεί πέρα από την έκθεση σε κάποιο κίνδυνο και όταν παρουσιάζεται χωρίς σημαντικό λόγο. Τότε το άγχος βιώνεται ως βασανιστικό συναίσθημα που σου προκαλεί δυσφορία. Συχνά εμφανίζεται ως σωματικό ενόχλημα (δύσπνοια, ταχύπνοια, ταχυκαρδία, ναυτία, ζάλη, πονοκέφαλος, πόνος στο στήθος, θολή όραση κ.ά.). Άλλες φορές εκφράζεται με ανήσυχες σκέψεις (για το μέλλον το δικό σου ή της οικογένειάς σου, για την υγεία ή την εργασία σου κ.λπ.). Τέλος, το άγχος μπορεί να εκφραστεί με συμπεριφορές (π.χ. αποφυγές, ψυχαναγκασμούς, επισκέψεις σε γιατρούς).
Ένα πολύ συχνό ζήτημα που μπορεί να δυσκολεύει τη ζωή μας ,είναι η κρίση πανικού. Αυτό που συμβαίνει στην κρίση πανικού είναι ότι μια μεγάλη δόση άγχους μας καταλαμβάνει απότομα και τα συμπτώματα του άγχους είναι έντονα ή εμφανίζονται όλα μαζί για περίπου 10 λεπτά. Συνήθως νομίζουμε οτι θα πεθάνουμε ή θα χάσουμε τον έλεγχο. Αυτές οι σκέψεις επιδεινώνουν τα συμπτώματα και έτσι οδηγούμαστε στο φαύλο κύκλο της κρίσης πανικού.
Στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να σε βοηθήσει να κατανοήσεις τι σου συμβαίνει. Να μάθεις να αναγνωρίζεις τις ενδείξεις του άγχους σου και τη σχέση ανάμεσα στις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά σου. Αυτό που ουσιαστικά θέλουμε είναι να νιώθεις οτι έχεις τον έλεγχο. Σιγά σιγά θα μάθεις να αμφισβητείς τις αυτόματες αρνητικές σκέψεις σου και να τις αντικαθιστάς με καινούριες πιο βοηθητικές. Παράλληλα θα είσαι σταδιακά σε θέση να δεις τι βρίσκεται κάτω από το άγχος σου και να το δουλέψεις.
Άλλες διαταραχές σχετικές με το άγχος είναι:
Ο φόβος αποχωρισμού: το άτομο είναι φοβισμένο ή αγχωμένο σχετικά με τον αποχωρισμό από άτομα με τα οποία είναι προσκολλημένο σε βαθμό που είναι ακατάλληλος για την ανάπτυξη του. Επίσης ανησυχεί ότι θα τους χάσει και ότι μπορεί να υποστούν βλάβη ή να συμβούν γεγονότα που θα τους απομακρύνουν, όπως επίσης είναι απρόθυμο να φύγει μακριά από τα πρόσωπα της προσκόλλησης του, και μπορεί να έχει εφιάλτες ή σωματικά συμπτώματα δυσφορίας.
Η ειδική φοβία: τα άτομα είναι φοβισμένα, αγχωμένα ή αποφευκτικά ως προς συγκεκριμένα αντικείμενα ή καταστάσεις. Η συμπεριφορική αντίδραση συμβαίνει αυτόματα όταν το άτομο αντιμετωπίζει τη φοβική κατάσταση και το άγχος είναι επίμονο και δεν συνάδει με το πραγματικό ρίσκο. Οι ειδικές φοβίες μπορούν να έχουν ως αντικείμενο ζώα, φυσικές καταστροφές, το αίμα-ενέσεις-τραύματα, διάφορες καταστάσεις και άλλα.
Η κοινωνική φοβία το άτομο φοβάται ή αποφεύγει κοινωνικές καταστάσεις και αλληλεπιδράσεις, όπου υπάρχει ο κίνδυνος να γίνει αντικείμενο κριτικής ή σχολιασμού. Αυτό περιλαμβάνει κοινωνικές καταστάσεις όπου το άτομο παρατηρείται να τρώει και να πίνει δημόσια και περιστάσεις όπου το άτομο παρουσιάζει κάτι μπροστά σε άλλους. Αυτό που σκέφτεται είναι ότι αξιολογείται αρνητικά από τους άλλους, ότι τον ντροπιάζουν, τον εξευτελίζουν, τον απορρίπτουν ή τον προσβάλλουν.
Κρίση πανικού με αγοραφοβία: Άτομα με αγοραφοβία, φοβούνται και αγχώνονται από δύο ή περισσότερες από τις παρακάτω περιπτώσεις: Να χρησιμοποιήσουν δημόσιο μέσο μεταφοράς, να βρίσκονται σε ανοιχτά μέρη, να βρίσκονται σε περίφρακτα μέρη, να στέκονται σε ουρά ή να βρίσκονται σε πλήθος, ή να βρίσκονται μόνοι τους, εκτός σπιτιού, ή σε καταστάσεις όπου η διαφυγή θα είναι δύσκολη ή δεν θα έχουν βοήθεια στην περίπτωση που θα πάθουν κάποια κρίση με παρόμοια συμπτώματα αυτών της κρίσης πανικού ή άλλων αντίστοιχα ντροπιαστικών. Αυτές οι καταστάσεις σχεδόν πάντα προκαλούν φόβο και άγχος και συχνά αποφεύγονται και επιζητείται η παρουσία κάποιου συνοδού.
Η διαταραχή γενικευμένου άγχους: το άτομο έχει υπερβολική ανησυχία σχετικά με περιστάσεις, γεγονότα ή συγκρούσεις της καθημερινότητας όπως η δουλειά ή η σχολική απόδοση, που το άτομο βρίσκει δύσκολο να ελέγξει. Το άτομο βιώνει σωματικά συμπτώματα όπως κόπωση, αίσθηση εγκλωβισμού ή ότι βρίσκεται στα άκρα, κουράζεται εύκολα, έχει δυσκολία στη συγκέντρωση ή παθαίνει το σύνδρομο της λευκής οθόνης, ευερεθιστότητα, μυϊκή ένταση και διαταραχή του ύπνου. Το μη ρεαλιστικό αυτό άγχος είναι διάχυτο, χρόνιο και όχι αποκλειστικά συνδεδεμένο με κρίσεις πανικού. Εμφανίζονται συχνά ήπια συμπτώματα μελαγχολίας και μικρές δυσκολίες στον κοινωνικό και επαγγελματικό χώρο
Η αγχώδης διαταραχή οφειλόμενη σε ουσίες, περιλαμβάνει το άγχος λόγω της τοξίκωσης από τις ουσίες, ή την απόσυρση από αυτές ή από φαρμακευτική αγωγή. Στην αγχώδη διαταραχή λόγω σωματικής κατάστασης τα αγχωτικά συμπτώματα είναι ψυχολογικές συνέπειες κάποιας άλλης ιατρικής κατάστασης.
Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή
Μια μεγάλη κατηγορία που μέχρι το DSM4 περιλαμβανόταν στις αγχώδεις διαταραχές (μαζί με τη μετατραυματική αγχώδη διαταραχή και τη διαταραχή άγχους υγείας) που αξίζει να αναπτυχθεί περαιτέρω, είναι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες παρεισφρήσεις ιδεών, εικόνων, ιδεομυρηκασμών, ενορμήσεων, σκέψεων (ιδεοληψίες), ή επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές ή πράξεις (ψυχαναγκασμοί). Οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις και οι ασυγκράτητες πράξεις είναι ξένες προς το Εγώ και έτσι προκαλούν ενόχληση στο άτομο που τις έχει.Ο Freud συνέδεσε τον ψυχαναγκασμό με την πρωκτική φάση στην εξέλιξη του παιδιού, παρατηρώντας ότι πολλά από τα γνωρίσματα που συναντιούνται σε τέτοιες προσωπικότητες, είναι παρόντα στην εκπαίδευση του νηπίου στη φάση της τουαλέτας. Η επιβολή του ελέγχου των σφιγκτήρων, γινόταν βίαια ή πρώιμα από τους γονείς.
Όλο αυτό δημιούργησε ένα μοτίβο υπεροχής- υποταγής. Το παιδί σε αυτή τη φάση πρέπει να απαρνηθεί κάτι φυσικό προς χάριν κάτι που είναι κοινωνικά αποδεκτό. Όταν αυτό γίνεται όπως περιγράψαμε, η εμπειρία ότι υφίσταται έλεγχο και κριτική και η απαίτηση να αποδίδει σύμφωνα με συγκεκριμένο πρόγραμμα συχνά δημιουργεί συναισθήματα θυμού και επιθετικές φαντασιώσεις για την αφόδευση με αποτέλεσμα να βιώνει αυτά τα συναίσθημα ως ένα κακό, επαίσχυντο τμήμα του εαυτού. Έτσι το άτομο νιώθει έντονα την ανάγκη να έχει τον έλεγχο, να είναι καθαρό, λογικό και συνεπές και δημιουργεί ένα άκαμπτο Υπερεγώ. Αυτό το γονεϊκό μοτίβο συνήθως επεκτείνεται και στη γενικότερη αυστηρή και περιοριστική διαπαιδαγώγηση του παιδιού (τόσο αφορά το συναίσθημα, όσο και στη συμπεριφορικές αντιδράσεις του παιδιού).
Γενικότερα, στο οικογενειακό ιστορικό των ατόμων με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, διακρίνουμε είτε μια τάση για υπερβολικό έλεγχο, είτε για έλλειψη ελέγχου. Η κύρια άμυνα που υπερτερεί στον ψυχαναγκασμό είναι η ακύρωση, ενώ στην ιδεοληψία είναι η μόνωση. Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή γίνεται η χρήση και των δυο αμυνών. Ιδιαίτερα στην ιδεοληψία γίνεται χρήση και της μετάθεσης όπου π.χ. η οργή μετατίθεται σε ένα πιο νόμιμο στόχο, ώστε να το δικαιολογεί και να αποτρέπει την ντροπή. Τα άτομα αυτά, προσπαθούν να ακυρώσουν μια πράξη με πράξεις που ασυνείδητα είναι επανορθωτικές ή παρέχουν μαγική προστασία.
Τα χαρακτηριστικά των ιδεοληψιών είναι ότι παρεισφρύουν, είναι απαράδεκτες, μη συμβατές με το εγώ, το άτομο προσπαθεί να αντισταθεί σε αυτές και υπάρχει μια υποκείμενη αίσθηση επικείμενης ελεγξιμότητας. Μπορεί να αφορούν: τη μόλυνση, τον έλεγχο, τη ταξινόμηση, τη βιαιότητα, τη θρησκεία, τη κοινωνικά απαράδεκτη συμπεριφορά, την αμφιβολία. Οι ψυχαναγκασμοί, είναι επαναλαμβανόμενες πράξης που μπορεί να είναι: νοητικοί, τάξης, επαναλήψεις,τελετουργίες κάθαρσης, αποθησαύρισης.
Comentários